Pracownik, który podejmuje pracę w Niemczech, bardzo często nie zna obowiązujących tam przepisów. Z tego względu nie wie, jakie prawa – jako pracownikowi – mu przysługują i co zrobić, gdy pracodawca je narusza. W dzisiejszym wpisie omawiamy najbardziej podstawowe kwestie związane z sytuacją polskiego pracownika w Niemczech.
Dysponując obywatelstwem kraju Unii Europejskiej – w tym Polski – pracownik nie potrzebuje dodatkowego pozwolenia na pracę. Należy jednak pamiętać, że w Niemczech istnieje obowiązek zameldowania, spoczywający na każdym mieszkańcu niezależnie od narodowości.
Podobnie jak w Polsce, prawo pracy w Niemczech przewiduje minimalne wynagrodzenie dla każdego pracownika. W 2023 r. minimalna płaca wynosi 12 euro brutto za godzinę, czyli – zakładając 40-godzinny tydzień pracy – 2080 euro miesięcznie. Wynagrodzenie netto, po odliczeniu podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, zależy od takich czynników, jak klasa podatkowa, stan cywilny czy liczba dzieci. Do wypłaty wynagrodzenia powinno dojść najpóźniej do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym świadczona była praca.
Wynagrodzenie jest na ogół przelewane na rachunek bankowy. Można go otworzyć w dowolnym banku, do czego wymagana jest zwykle kopia dowodu osobistego lub paszportu oraz zaświadczenie o zameldowaniu.
Zgodnie z przepisami prawa pracy, które obowiązują w Niemczech, czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin dziennie i 48 godzin w tygodniu.
Wskazany wymiar może ulec wydłużeniu do maksymalnie 10 godzin dziennie, jeżeli w 24-tygodniowym lub 6-miesięcznym okresie rozliczeniowym średni czas pracy nie przekracza ośmiu godzin na dobę. W Polsce podobne rozwiązanie określa się mianem systemu równoważnego czasu pracy.
Warto dodać, że zgodnie z powszechnie obowiązującym układem zbiorowym pracy w branży budowlanej letni czas pracy różni się od zimowego. W grudniu, styczniu, lutym i marcu wynosi on 38 godzin tygodniowo, a od kwietnia do listopada – 41 godzin tygodniowo.
Prawo pracy w Niemczech przewiduje, że każdemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy. Wniosek o urlop składa się u pracodawcy – najlepiej w formie pisemnej. Pracodawca co do zasady nie może wycofać udzielonej zgody. Minimalna ilość dni urlopowych została określona w specjalnej ustawie (Bundesurlaubsgesetz). Zgodnie z przepisami wymiar urlopu nie może być krótszy niż:
Wyższy wymiar urlopu może zostać ustalony na mocy postanowień umowy o pracę, układu zbiorowego czy porozumienia zakładowego.
Prawo niemieckie uprawnia pracownika do przeniesienia niewykorzystanego urlopu na następny rok, jeżeli jego terminowe wykorzystanie nie było możliwe, np. ze względu na chorobę. W takim przypadku zaległy urlop należy wykorzystać do 31 marca następnego roku.
Osobie, która przepracowała u jednego pracodawcy dłużej niż cztery tygodnie, przysługuje w razie choroby pełne wynagrodzenie przez sześć tygodni. Warunkiem jego otrzymania jest przedstawienie zatrudniającemu zwolnienia lekarskiego. Zwolnienie należy przedłożyć pracodawcy jak najszybciej – najpóźniej w dniu roboczym następującym po trzecim dniu niezdolności do pracy.
Poza nielicznymi wyjątkami – np. kradzieżą, zniewagą, naruszaniem przepisów przedsiębiorstwa – stosunek pracy nie może zostać zakończony w trybie natychmiastowym. Prawo pracy w Niemczech przewiduje okresy wypowiedzenia, które wynoszą:
Niemieckie prawo pracy reguluje wiele aspektów sytuacji pracownika. W szczególności ustala ono wysokość minimalnego wynagrodzenia (12 euro na godzinę brutto w 2023 r.), minimalny wymiar urlopu (20/24 dni), a także maksymalny czas pracy (48 godzin w tygodniu). Ponadto, w celu zapewnienia ochrony pracownikowi ustawodawca wyznacza odpowiednie okresy wypowiedzeń – zależą one od czasu zatrudnienia – oraz uprawnia go do uzyskania wynagrodzenia w trakcie choroby.