Często podkreśla się, że pracownik w relacji z pracodawcą jest stroną słabszą. Nie oznacza to jednak, że prawo nie gwarantuje zatrudnionym zabezpieczeń, bowiem na zatrudniającym spoczywają określone obowiązki, które powinien spełnić pod groźbą dotkliwych sankcji. W artykule omawiamy najważniejsze zagadnienia z zakresu BHP w Niemczech. W szczególności odpowiadamy na pytanie, co musi zrobić prawodawca, aby sprostać wymaganiom, jakie stawia mu niemieckie prawo.
Zacznijmy od tego, gdzie znaleźć można przepisy z zakresu BHP. Lista obejmuje teksty prawne spisane po niemiecku. Niestety ze względu na barierę językową, do poprawnej interpretacji przepisów w nich zawartych może być potrzebna pomoc prawnika. Zobowiązania publicznoprawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zostały uregulowane w:
Należy pamiętać, że w Niemczech, inaczej niż w Polsce, nie ma odpowiednika Polskiej Inspekcji Pracy – organu, który można by określić mianem niemieckiej inspekcji pracy. W przypadku naszego zachodniego sąsiada kompetencje z zakresu BHP są rozdzielone między różne instytucje, np. Urzędy Ochrony Pracy, które działają w ramach poszczególnych krajów związkowych czy związki zawodowe. Obowiązek zapewnienia zatrudnionemu odpowiednich warunków pracy spoczywa natomiast na pracodawcy.
Obowiązki pracodawcy obejmują kilka różnych obszarów. Scharakteryzujmy krótko najważniejsze z nich.
Pracodawca powinien dołożyć starań, aby przed podjęciem pracy oraz przynajmniej raz w roku pracownik został poinformowany o zasadach BHP w miejscu pracy. Informacje powinny być zrozumiałe oraz, co ważne, należy je sporządzić w języku ojczystym zatrudnionego. Pracownikowi przysługuje prawo do zadawania pytań w razie wystąpienia jakichkolwiek niejasności.
Pracodawca powinien chronić pracownika przed zagrożeniami w miejscu pracy. Do jego obowiązków należy m.in. sprawdzenie, czy w miejscu pracy nie ma aktualnych lub potencjalnych zagrożeń dla zdrowia. Ich przyczyną może być brak zabezpieczeń przed upadkiem, niesprawność maszyn, ekspozycja na hałas lub obciążenia psychiczne czy też kontakt z niebezpiecznymi substancjami.
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w Niemczech znajdują się w różnych aktach prawnych, w tym w ustawie o ochronie pracy (Arbeitsschutzgesetz) oraz ustawie o bezpieczeństwie pracy (Arbeitssicherheitsgesetz). Kompetencje i obowiązki z zakresu inspekcji pracy w Niemczech nie przysługują jednemu organowi, odpowiednikowi Polskiej Inspekcji Pracy. Za BHP odpowiedzialnych jest kilka osobnych instytucji. Na pracodawcy spoczywa szereg obowiązków. Dotyczą one m.in. kwestii informacyjnych (instruktażu), zadbania o bezpieczeństwo w miejscu pracy oraz – w niektórych przypadkach – zapewnienia pracownikowi odpowiedniego zakwaterowania.