Spis treści:
Choć bezrobocie w Niemczech stoi na stosunkowo niskim poziomie, stanowi ono poważny problem społeczny – nie sposób bowiem całkowicie go wyeliminować. Z uwagi na potrzebę zapewnienia osobom bezrobotnym opieki o charakterze finansowym i zabezpieczenia ich przed znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej prawo niemieckie przewiduje system specjalnych świadczeń. Możliwość ich otrzymania związana jest z koniecznością spełnienia określonych w prawie warunków. Sama utrata pracy nie stanowi jeszcze wystarczającej przesłanki do tego, aby pobierać zasiłek. Z artykułu dowiesz się, komu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech oraz jakie są warunki jego otrzymania.
Przepisy prawa niemieckie przewidują dwa rodzaje świadczeń:
Warunek, który decyduje o możliwości otrzymania zasiłku Arbeitlosengeld I, dotyczy zatrudnienia. Zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech może otrzymać osoba, która przez ostatnie 2 lata przepracowała co najmniej 12 miesięcy na terenie UE, a jej ostatnie zatrudnienie lub zwolnienie miało miejsce w Niemczech. Do otrzymania świadczenia uprawnione są wyłącznie te osoby, które nie przekroczyły 65 roku życia. Należy również dodać, że w sytuacji, gdy osoba pracowała krótkoterminowo (jej stosunki pracy nie trwały każdorazowo dłużej niż 10 tygodni), jest ona uprawniona do wnioskowania o zasiłek po przepracowaniu 6 miesięcy.
Jeśli chodzi o zasiłek ALG II, uprawnione do jego otrzymania są osoby, które jednocześnie a) są zdolne do pracy, b) nie są w stanie zapewnić sobie samodzielnie bytu, c) mają co najmniej 15 lat i nie więcej niż 65 lat, d) są zameldowane w Niemczech. Należy pamiętać, że do pobierania zasiłku ALG II nie są uprawnione osoby, które przebywają w Niemczech wyłącznie w celach zarobkowych.
Zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech przysługuje osobom, które spełniają określone warunki związane z zatrudnieniem i zameldowaniem. Aby ubiegać się o zasiłek ALG I, osoba musi być zarejestrowana jako bezrobotna w niemieckim urzędzie pracy oraz w ostatnich 30 miesiącach miała przynajmniej 12 miesięcy okresów składkowych, czyli płaciła składki na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia. Ten okres ubezpieczenia można często łączyć z okresami przepracowanymi w innych krajach UE, jednak ostatnie zatrudnienie powinno być w Niemczech. W niektórych szczególnych sytuacjach (np. krótkoterminowe zatrudnienie) możliwe jest nabycie prawa do ALG I po krótszym okresie pracy, jednak wymaga to spełnienia dodatkowych warunków.
Dodatkowo, osoba ta nie może przekroczyć 65 roku życia, a wraz ze wzrastającym wiekiem emerytalnym niedługo ta granica zostanie ustalona na 67 lat. O zasiłek nie można się ubiegać, jeżeli przekroczyło się wiek emerytalny (tj. pobiera się już emeryturę). W przypadku krótkoterminowego zatrudnienia, prawo do zasiłku przysługuje po przepracowaniu 12 miesięcy, a w wyjątkowych sytuacjach wystarczy 6 miesięcy.
Zasiłek ALG II (od 2023 r. Bürgergeld) przysługuje z kolei osobom zdolnym do pracy, zameldowanym w Niemczech i niebędącym w stanie samodzielnie pokryć kosztów utrzymania. Szczegółowe zasady przyznania świadczenia dla obcokrajowców mogą być bardziej rygorystyczne, zwłaszcza dla osób przyjeżdżających wyłącznie w poszukiwaniu pracy.
Stawki zasiłku ALG I oraz ALG II wylicza się w różny sposób. W przypadku ALG I podstawą wyliczenia są dotychczasowe zarobki osoby wnioskującej o zasiłek. W sytuacji, gdy bezrobotny jest osobą bezdzietną może otrzymać świadczenie w wysokości 60% średniej pensji netto z ostatnich 12 miesięcy. Jeśli zaś wnioskujący ma dzieci, może on liczyć na zasiłek w wysokości 67% średniej pensji netto również z ostatnich 12 miesięcy. Co ważne, w ramach ALG I pokrywane są składki na ubezpieczenia zdrowotne, pielęgnacyjne i emerytalne osoby wnioskującej.
Podstawą obliczania stawek ALG II są ustalane rokrocznie podstawowe stawki świadczeń socjalnych. W styczniu 2021 wynosiły one:
W celu uzyskania zasiłku ALG I osoba bezrobotna powinna zgłosić się do lokalnego urzędu pracy (Bundesagentur für Arbeit). Jest ona obowiązana dostarczyć następujące dokumenty:
Warto zaznaczyć, że osoba bezrobotna może zarejestrować się w urzędzie pracy przez Internet bądź telefonicznie. Wniosek o zasiłek ALG II składa się z kolei w regionalnych placówkach zwanych Jobcenter, których podstawowym zadaniem jest pomoc osobom bezrobotnym w znalezieniu zatrudnienia. Aby otrzymać świadczenie, osoba powinna złożyć wniosek Hauptantrag HA, a także dostarczyć kopię dokumentu tożsamości, potwierdzenie wysokości miesięcznego czynszu, zaświadczenie o zameldowaniu, umowę o pracę lub wypowiedzenie i wyciąg z konta bankowego za ostatnie trzy miesiące. Oprócz wniosku Hauptantrag HA możliwe jest wypełnienie specjalnych załączników. Są to m.in.:
Polacy zatrudnieni w Niemczech, tj. przebywający na terenie Niemiec w celach zarobkowych są uprawnieni do wnioskowania o zasiłek ALG I. Warto zaznaczyć, że Polak, który po ustaniu stosunku pracy w Niemczech wraca do Polski w celu poszukiwania tam zatrudnienia, może nadal pobierać zasiłek na ustalonych w prawie niemieckim warunkach. W takim przypadku konieczna jest jednak wizyta w urzędzie pracy i wypełnienie formularza U2.